Na stronie parnasjanizm był ruchem literackim, konkretnie w poezji, który charakteryzował się m.in. zainteresowanie formą, strukturą i pięknem wiersza, poszukiwanie obiektywizmu Tłumienie osobowości autora inspirowane było klasycznym grecko-łacińskim imaginarium i głosiło ideę "sztuka dla sztuki Ruch ten powstał we Francji w drugiej połowie XIX wieku i był przeciwnikiem subiektywizmu i sentymentalizmu romantyzmu.
Na stronie symbolizm to ruch literacki powstały również we Francji w trzeciej części XIX wieku jako odpowiedź na naturalizm i realizm, charakteryzujący się przekonaniem, że poezja nie może być skonstruowana w sposób racjonalny i że słowo funkcjonowało jako sposób na odkrycie rzeczywistości leżącej u podstaw tej oczywistej. Wykorzystywał więc symbole, język metaforyczny i retoryczne figury mowy, które mieszały wrażenia i zmysły .
Ponadto symbolizm różnił się od parnasizmu tym, że mniejszą wagę przykładał do struktury poetyckiej, skupiając się bardziej na rytmie i muzyczności słowa.
Parnassianizm | Symbolizm | |
|---|---|---|
Definicja | To francuski ruch literacki drugiej części XIX wieku, który faworyzował formę i strukturę wiersza, odrzucał romantyczny subiektywizm i proponował sztukę dla sztuki. | Jest to ruch literacki zrodzony we Francji w ostatniej tercji XIX wieku, który widział w poezji sposób na ukazanie idealnego świata, leżącego u podstaw realnego, poprzez użycie symboli i metafor, gdzie muzyczność i rytm przeważały nad formą. |
Cechy |
|
|
| Główni przedstawiciele | Théophile Gautier, Leconte de Lisle, Charles Baudelaire, José María de Heredia y Girard, François Coppée. | Stéphane Mallarmé, Jean Moréas, Arthur Rimbaud, Paul Verlaine, Charles de Baudelaire. |
Czym jest parnasizm?
Parnasjanizm to ruch literacki, głównie poetycki, zapoczątkowany we Francji w połowie XIX wieku, który dotyczył estetycznej formalności i był przeciwny romantycznemu subiektywizmowi sentymentalnemu. Jako ruch poetycki, który nastąpił po romantyzmie, parnasjanizm wpłynął, wraz z symbolizmem, na powstanie modernizmu.
Jej głównymi wyrazicielami byli francuscy poeci Charles-Marie René Leconte de Lisle (1818-1894) i Théophile Gautier (1811-1872), przy czym ten ostatni był tym, który rozpropagował ideę sztuka dla sztuki .
Rzeczownik parnassus pochodzi od homonimu Parnassus Z tego powodu region, w którym znajdowała się wyrocznia w Delfach, znany był jako miejsce spotkań poetów.
Znaczenie parnasu, przyszło więc później w odniesieniu do zgrupowania poetów i/lub antologicznego repertuaru utworów literackich.
Tak też było z antologią opublikowaną we francuskim piśmie Współczesny parnassus ( Le Parnasse contemporain Pismo to miało mieć kilka wydań, zawierających wiersze różnych autorów.
Cechy charakterystyczne parnasizmu
- Był to ruch oparty głównie na poezji.
- Czerpie inspirację z klasycznej poezji grecko-łacińskiej.
- Duże znaczenie ma forma estetyczna, a zwłaszcza opis piękna.
- Metrum poetyckie jest bardzo ważne.
- Jest bezosobowa, wiersz i poezja są ważniejsze niż obecność autora.
- Jest on przeciwstawiany romantycznemu subiektywizmowi.
- Interesuje go to, co egzotyczne.
- Proponuje ideę sztuki dla sztuki.
Zainteresowanie formą
W parnasizmie poeta starał się opanować metrum i wiersz na poziomie estetycznym, unikając popadania w sentymentalizm. Forma była bardzo ważna, więc poezja musiała być piękna w swojej strukturze.
Ponadto jego styl poetycki jest opisowy, wykorzystuje staranne metryki, na przykład wiersz aleksandryjski i sonet.
Dystansowanie się od romantyzmu
Parnasjanizm jako ruch poetycki przeciwstawiał się romantyzmowi w jego stylu i subiektywizmowi, w jaki popadały wiersze romantyczne, zwłaszcza poprzez personalizację poezji poprzez obecność poety. Ponadto, dzięki stanowisku sztuki dla sztuki, parnasjanizm dążył do uwolnienia się od zakucia poezji i sztuki w kajdany politycznych interpretacji.
Wykorzystanie elementów grecko-łacińskich i zainteresowanie egzotyką
W parnasizmie silne były wpływy sztuki i kultury greckiej i łacińskiej. Odrzucano wykorzystywanie w utworach poetyckich współczesnego kontekstu XIX w. Egzotykę i styl antyczny uważano za elementy piękna, które można wyrazić w wierszach parnasistów.
Strażnicy czystego konturu;
Przejęcie Syrakuz
Brąz, w którym mocno
Highlight
Cecha dumna i urocza;
Z delikatną ręką
Szukaj w żyle
Agat
Profil Apollo.
Malarz, ucieka od akwareli,
I naprawia kolor
Zbyt delikatny
W piecu emalierskim.
Niech syreny będą niebieskie
Skręcanie na sto sposobów
Ich ogony,
Potwory z herbów,
W jego trilobed nimbusie
Dziewica i jej dziecko Jezus,
Z balonem
I krzyż na górze.
Fragment wiersza Sztuka autorstwa Théophile'a Gautiera (tłumaczenie Monserrat Tárres).
We fragmencie tego wiersza Théophile'a Gautiera można docenić wpływ elementów greckich i mitycznych, a także chrześcijańskiej religijności.
Znaczenie opisu
Opis był bardzo ważny, aby wizualnie prześledzić, poprzez słowa, egzotyczne światy i istoty, dzięki czemu poezja byłaby formą sztuki plastycznej, a więc wiersze parnasistów przekazywałyby obraz w taki sam sposób jak obraz czy rzeźba.
Hipopotam wielkogębowy
Zamieszkuje dżungle Jawy,
Tam, gdzie dudnią, w głębi jaskiń,
Potwory, o których nawet nie można marzyć.
Boa, który szybuje gwiżdżąc,
Tygrys wyraża swój ryk,
Bawół z gniewem ryknął;
On tylko śpi lub leży zawsze cicho.
Fragment wiersza Hipopotam przez Théophile'a Gautiera.
W tym egzemplarzu możemy docenić poszukiwanie tego, co dziwne i egzotyczne (jak na XIX-wiecznego Francuza) i to, jak Gautier opisuje te istoty, które zamieszkują ukryte miejsca w dżungli, nie używając topornego języka do wywoływania emocji.
Obok symbolizmu parnasizm był ważny w rozwoju modernizmu w Ameryce Łacińskiej, co widać w twórczości nikaraguańskiego poety Rubéna Darío (1867-1916), który jeden ze swoich sonetów zadedykował nawet Leconte de Lisle:
Z wiecznych muz suwerenne królestwo
Podróżujesz pod powiewem wiecznego natchnienia,
Jak wyniosły radża na swoim indyjskim słoniu
Przez swoje domeny przechodzi od szorstkiego wiatru do dźwięku.
Masz w swojej pieśni jakby echa Oceanu;
Dżunglę i lwa widać w Twojej poezji;
Dzikie światło promieniuje z liry, która w twojej dłoni
Wylewa swoje dźwięczne, solidne wibracje.
Znasz tajemnice fakira i awatary;
Dla twojej duszy Wschód dał świeckie tajemnice,
Legendarne wizje i orientalny duch.
Twój wiersz jest odżywiony sokami ziemi;
Fulgor Ramayanas twój żywy zwrotka zamyka,
I śpiewasz w języku kolosalnego lasu.
Rubén Darío, Leconte de Lisle .
Wiersz ten pokazuje cechy ruchu, którego Leconte de Lisle był jednym z głównych propagatorów i autorów.
Sztuka dla sztuki
Idea sztuki dla sztuki zakłada, że dzieło artystyczne i dzieło sztuki nie powinien mieć celu specyficzny Ten brak ostateczności implikuje, że twórczość artystyczna jest dziełem artysty jako jednostki, bez konieczności podporządkowania jej społecznemu kontekstowi, ani pragmatycznej potrzeby.
Podstawę tej perspektywy można znaleźć w propozycji niemieckiego filozofa Immanuela Kanta (1724-1804) dotyczącej sądów estetycznych. W ujęciu Kanta sztuka jest oderwana od wszelkich przedstawień i nie ma znaczenia. Dzieje się tak dlatego, że kontemplacja estetyczna jest bezinteresowna i nie ma celu.
Warto wspomnieć, że to stanowisko sztuki dla sztuki krytykowali radzieccy i marksistowsko-leninowscy autorzy i myśliciele, widząc w nim burżuazyjną formę uprawiania sztuki, uznającą ją za wolną od jakiejkolwiek ideologii.
Niektórzy z głównych wyrazicieli parnasizmu:
- Théophile Gautier (1811-1872), francuski pisarz i poeta.
- Charles-Marie René Leconte de Lisle (1818-1894), francuski poeta i czołowy wyraziciel tego ruchu.
- Charles Baudelaire (1821-1867), francuski pisarz i poeta, związany był zarówno z parnasizmem, jak i symbolizmem.
- François Coppée (1842-1908), pisarz francuski.
- José María de Heredia y Girard (1842-1905), poeta kubański.
- Rubén Darío (1867-1916), nikaraguański poeta i dziennikarz (modernista z wpływami parnasistowskimi).
Czym jest symbolizm?
Symbolizm to XIX-wieczny ruch literacki, który powstał we Francji, głównie za sprawą pisarzy takich jak Stéphane de Mallarmé, Paul Verlaine, Arthur Rimbaud i Charles de Baudelaire. Charakteryzuje się naciskiem na wykorzystanie metafor i obrazów w pisaniu, ponieważ pomagają one odkryć rzeczywistość, która leży pod oczywistymi elementami.
Ruch ten rozpoczął się około 1886 roku, częściowo w opozycji do ówczesnego naturalizmu i realizmu. Dla symbolizmu istnieje podwójna rzeczywistość, idealny świat leżący u podstaw idealnego świata, dlatego używa metafor, wrażeń i wykorzystania zmysłów do pobudzenia wyobraźni, ustanawiając paralelę między snami a idealnym światem.
Podobnie jak parnasizm, nie interesowano się wykorzystaniem poezji i twórczości artystycznej jako środka ekspresji politycznej czy ruchu społecznego, przyjmując ideę sztuki dla sztuki.
Cechy charakterystyczne symbolizmu
- Ruch ten konfrontuje się z naturalizmem i realizmem XIX wieku.
- Szuka inspiracji w tym, co fantastyczne i duchowe.
- Zainteresowanie poezją prowokującą zmysły.
- Ruch w gruncie rzeczy idealistyczny, czerpiący z wyobraźni.
- Bardziej interesuje go wolność wyrazowa wiersza, a mniej forma, w przeciwieństwie do parnasizmu.
- Odrzuca formę i piękno wiersza na rzecz większej swobody w jego budowie.
- Jest to ruch humanistyczny i podmiotowy.
- Przyjął zasadę sztuki dla sztuki, dystansując się od stanowisk politycznych.
- Istnieje świat sensowny lub realny oraz świat idealny, który poezja pomaga odkryć.
- Zainteresowanie muzykalnością i emocjonalnością.
Podstawy ruchu symbolistycznego
Francuscy poeci Stéphane Mallarmé (1842-1898) i Jean Moréas (1856-1910) stworzyli podstawy ruchu symbolistycznego.
W Mallarmé, estetyka w pisaniu symbolistycznym unika odwoływania się bezpośrednio do idei lub koncepcji, używając zamiast tego samego rytmu i obrazów, które poeta włącza do wiersza, aby zamanifestować lub wyrazić tę ideę. Tak więc odwołanie do zmysłów i synestezja są wspólnymi elementami sugerującymi tę rzeczywistość, unikając opisu.
W przypadku Moréasa, w Manifest symbolizmu (1986) stwierdza, że ruch ten jest przeciwny fałszywej sensowności i obiektywnemu opisowi, gdzie "poezja symbolistyczna dąży do ubrania Idei w sensowną formę" (".... Poezja symboliczna dąży do ucieleśnienia Idei w sposób wrażliwy. ").
Intencją nie jest więc, aby poezja była opisem czy definicją tego, czym jest lub nie jest świat rzeczywisty, ale aby wyrażała go poprzez doznania, przy czym wiersz nigdy nie jest celem ani przedmiotem samym w sobie.
Odkrycie idealnego świata
W symbolizmie istnieje rzeczywistość leżąca u podstaw obiektywnej rzeczywistości, dlatego ważne jest używanie języka poetyckiego, który wykracza poza opis rzeczy. Świat jest po to, aby go odkrywać, stąd symbole i mistyka pomagają poecie przekroczyć w poezji tę inną rzeczywistość.
Poszukiwanie muzykalności i wolności poetyckiej
W przeciwieństwie do parnasizmu, w symbolizmie zainteresowanie poety skupia się na muzyczności wiersza, bez większej troski o formę wersu. W tym przypadku wiersz nie musi być piękny w sensie formalnym, więc poeta cieszy się większą swobodą w jego komponowaniu.
W ten sposób wiersz wolny narzuca się starannemu i sformalizowanemu metrum obecnemu w parnasizmie (na przykład w ciągłym używaniu sonetu), dzięki czemu wiersz symbolistyczny nadaje duże znaczenie muzyczności słowa.
Poeta, ten książę chmur, który zamieszkuje
wolny w burzy, to wszystko jest podobne;
zesłany na ziemię, wśród krzyczących wulgaryzmów,
jego skrzydła olbrzyma uniemożliwiają mu chodzenie.
Wyciąg z Albatros przez Charlesa de Baudelaire.
W wierszu Albatros będący częścią Kwiaty zła Baudelaire porównuje wolnego poetę do ptaka w locie, który jest ograniczony, gdy chodzi; poeta mówi, że w locie są one jak królowie powietrza, natomiast złapane i chodzące po pokładach statków poruszają się niezgrabnie.
Wiersz ten funkcjonuje jako metafora wolnego poety w obliczu społeczeństwa, które próbuje usunąć go z jego naturalnego żywiołu, w tym przypadku powietrza. Poezja tworzona w ramach panującej normy społecznej jest jak albatros chodzący niezdarnie.
Opozycja wobec racjonalizmu w poezji
Symbolizm jest ruchem antypozytywistycznym, który sprzeciwia się idei racjonalizacji poezji jako sposobu uczynienia rzeczywistości zrozumiałą, dlatego też symbolizm kładzie nacisk na obrazy, które słowa mogą wytworzyć, a nie na opisy czy wyjaśnienia działania rzeczywistości.
Wykorzystanie synestezji do wzmocnienia zmysłów
Figurą mowy często używaną przez symbolistów była synestezja, która polega na odnoszeniu wrażeń należących do różnych zmysłów, a więc na przenikaniu się różnych doznań i poszukiwaniu wrażliwości równoległej do doświadczeń zmysłowych:
A czarny, E biały, I czerwony, U zielony, O niebieski: samogłoski,
Pewnego dnia opowiem o waszych ukrytych narodzinach.
Czarny A, włochaty dubeltówka głodnych much
brzęcząc w okrutnych śmiertelnych smrodach.
E, candour z mgieł, z namiotów, z realiów
włócznie zaciekłego lodowca i wstrząsów
parasolek; ja, purpura, krwawa plwocina,
śmiech wściekłych i zmysłowych ust.
U, boskie drżenie ogromnego zielonego morza.
Pokój z odpadków, pokój, którym alchemia gryzie.
mądrego czoła i pozostawia więcej zmarszczek niż złości.
O, najwyższy klarowniku głębokich stridorów,
ciszy zakłóconej przez anioły i światy.
Och, Omega, fioletowe odbicie twoich oczu!
Arthur Rimbaud, Członkowie (tłumaczenie Mauricio Baricasse).
Wiersz Członkowie Rimbaud to oda do poetyckiej synestezji - słowa nabierają tu cech, są doświadczane zgodnie z tym, jak doświadczają ich zmysły. Każda samogłoska ma więc szczególne właściwości, jest ewokacją widzenia rzeczywistości, poprzez poezję, w inny sposób.
Przeklęci poeci
Poeci przeklęci to grupa francuskich pisarzy końca XIX wieku, ściśle związana z symbolizmem poetyckim i charakteryzująca się odrzuceniem romantyzmu, naturalizmu i realizmu, postawą konfrontującą się z moralnym i społecznym formalizmem swoich czasów, a także burzliwym, a nawet autodestrukcyjnym życiem.
Określenie "poeci przeklęci" wzięło się z tytułu książki Poeci maudits ( Przeklęci poeci W książce tej Verlaine przedstawia serię esejów poświęconych sześciu poetom, których cechował poetycki styl i sposób życia: Arthurowi Rimbaudowi, Stéphane'owi Mallarmé, Marceline Desbordes-Valmore, Tristanowi Corbière, Auguste'owi Villiers de L'Isle-Adam i samemu Paulowi Verlaine'owi (pod anagramem Pauvre Lelian).
Estetyczny język tych autorów, nawiązujący do nurtu symbolistycznego, dystansował się od ówczesnego racjonalizmu, widząc w nowoczesności wyraz dekadencji. Poezja była sposobem na obserwację prawdziwej rzeczywistości, unikając zimnego opisu, a wybierając grę zmysłów i pisma pełne metafor.
Główni przedstawiciele symbolizmu
- Stéphane Mallarmé (1842-1898) francuski krytyk literacki i poeta.
- Jean Moréas (1856-1910), poeta grecki
- Charles Baudelaire (1821-1867), francuski pisarz i poeta, był ściśle związany z tym ruchem i z parnasizmem.
- Arthur Rimbaud (1854-1891), poeta francuski.
- Paul Marie Verlaine (1844-1896), poeta francuski.